96-njy Oskar baýraklarynyň dalaşgärleri barada kelam-agyz
Kino sungatynyň gürrüňsiz iň uly baýragy Oskar hasaplanýar. 1927-nji ýyldan bäri yzyny üzmän gowşurylyp gelinýän bu baýragyň 2023-nji ýyl üçin dalaşgärleri mälim edildi. Elbetde her ýyl bolşy ýaly, bu ýylky dalaşgärlikler käbirleriniň göwnünden turan bolsa, käbirleriniň hem göwnüne ýaramady. Bu hemişe-de şeýle bolýar. Sebäbi hemişe hemmäniň göwnüni tapmak kyn bolýar. Biriniň ak diýenine, gara, ýaşyl, sary diýýänler az bolmaýar, ony dalaşgär görkezseň, bu galýar, muny görkezseň, o galýar...
Esasy ugurlaryň dalaşgärliklerine seretsek, ýylyň iň şowly çykan ekran eseri “Oppenhaýmer” (Oppenheimer) 13 dalaşgärlik bilen sanawyň başyny çekýär. Kristofer Nolanyň filmi Akademiýanyň taryhynda 13 dalaşgärlik gazanan 14-nji kino hökmünde hasaba alyndy. Ýene 1 dalaşgärlik alan bolsa, “Oppenhaýmer” hem “All About Eve” (1950), “Titanic” (1997), “La La Land” (2016) ýaly 14 dalaşgärligi bolan 3 filmiň rekordyna şärik bolardy.
Gresiýaly režissýor Ýorgos Lantimosyň “Görgüli betbagtlar” (Poor Things) filmi 11 dalaşgärlik bilen 2-nji ýeri eýeleýär. Martin Skorsezeniň “Dolan Aý ganhorlary” (Killers of Flower Moon) filminiň 10, ýylyň iň köp girdeji gazanan ekran eseri “Barbi” (Barbie) filminiň 8, “Maestro” kinosynyň hem 7 dalaşgärligi bar.
Iň gowy film ugry boýunça sanyň 10-a çykarylmagy aslynda birnäçe jedelli gürrüňleriň azalmagyna-da sebäp boldy. Ýogsam, onam almandyrlar, munam almandyrlar diýen gürrüňler az däldi. Şol sebäpli-de beýleki esasy ugurlaryň käbirleriniň dalaşgärleriniň sany iň bolmanda, 7-ä çykarylyp bilner
“Oppenhaýmer” öňde görünýär
Iň gowy film baýragyna dalaşgär kinolaryň 3-si zenan režissýorlaryň filmleri bolup, olar “Barbi”, “Öten günler” (Past Lives) hem-de “Ýykylmagyň anatomiýasy” (Anatomy of a Fall) kinolarydyr. Şeýle waka ilkinji gezek bolýar. Baýragy 10 filmiň arasyndan haýsysynyň aljakdygyny anyk aýtmak kyn, ýöne “Oppenhaýmer” bir ädim öňde ýaly görünýär. Beýleki bir tarapdanam käwagtlar Akademiýanyň işine akyl ýetirmek ýeňil bolmaýar. Juda az garaşylan film hem iň gowusy diýlip saýlanyp goýberiläýýär. “Galdyrylanlar” (The Holdovers), “Amerikan hekaýasy” (American Fiction) ýaly kinolaryň hem almagy mümkin. Ýene bir bellemeli zat hem “Oppenhaýmer” bilen “Barbi” filminiň, ýagny bir günde prokata giren 2 kinonyň dalaşgär bolmagy-da Oskaryň taryhynda ilkinji gezek duş gelinýän hadysa diýlip bellenilýär.
Barbisiz Ken, Gerwigsiz, Robbisiz “Barbi”
Iň gowy režissýor baýragy ugrunda iň uly tankyt “Barbi” filminiň režissýory Greta Gerwigiň dalaşgärlige hödürlenmändigi bilen baglanyşyklydyr. Birnäçe rekordlary täzelän Gerwigiň sanawyň daşynda galmagyny Akademiýanyň şu ýylky iň uly kemçilikleriniň biri hasaplanýar. Baýragy kim alar diýen sowala-da Nolan ýa-da Lantimos diýip jogap berýärin.
Iň gowy aktýor baýragyna dalaşgär görkezilenleriň arasynda Leonardo DiKaprionyň (Killers of Flower Moon) ýoklugyny tankyt edenleriň sany az bolmady. Belki Jeffri Raýtyň deregine DiKaprio dalaşgär görkezilip bilnerdi. Belki-de Akademiýa 3 akýagyzyň arasyna 2 garaýagyz aktýory goşmak isländir. Iň gowy aktrisa baýragynda-da Barbiniň keşbini janlandyran owadan aktrisa Margo Robbi sanawa alynmady. Onuň dalaşgär görkezilmändigine gaty köpler öz nägileligini bildirdi. Esasan hem filmiň işgärleri muny dürli ýollar bilen beýan etdiler. Hem režissýoryň, hem-de baş keşpdäki aktrisanyň dalaşgärligiň daşynda galdyrylmagy Hollywood-da uly gowur turuzdy. Barbisiz Ken ýa-da Greta Gerwigsiz hem-de Margo Robbisiz “Barbi” film bolmaz diýlip bellenildi.
Stounlaryň biri ýeňer
Baýragy kimiň aljakdygyny öňümizdäki günlerdäki beýleki baýraklaryň ýeňijileri görkezer. Ýaryşyň iki Stounyň ýagny Emma Stoun bilen Lili Gladstounyň arasynda geçjekdigi ikuçsuzdyr. Ýeri gelende, Gladstoun artistçilik ugry boýunça dalaşgär görkezilen ilkinji ýerli amerikan halkynyň wekili, ýagny ilkinji indeý artist boldy.
Ikinji plandaky ýa-da kömekçi keşpler boýunça dalaşgärlikde-de garaşylmadyklaryň bolşy ýaly, garaşylýanlaryň ýoklugy ünsi çekýär. Aktýorlaryň arasynda iň gowy kömekçi keşp ugry boýunça Willem Defonyň (Poor Things) ýa-da Şarlz Meltonyň (May December) dalaşgärligine garaşylýardy, Sterling K. Brownyň (American Fiction) dalaşgärligine bolsa garaşylanokdy.
Aktrisalaryň arasynda iň gowy kömekçi keşp ugry boýunça Julianna Muruň (May December) sanawyň daşynda galmagy bu kategoriýa üçin tankydy bellik boldy. “Barbie” filminden Amerika Ferreranyň dalaşgärligine bolsa garaşýanlar o diýen köp däldi.
Robert Dawni Junior (Oppenheimer) bilen Da’Win Joý Rändolfyň (The Holdovers) atlary iki ugur boýunça öňe saýlanýan artistlerdir.
“Dolan Aý ganhorlary” filminiň iň gowy adaptirlenen ssenariý baýragynyň, “Barbi” filminiň hem iň gowy montaž baýragynyň daşynda galmagy-da bellärliklidir.
Iň gowy halkara film baýragyna dalaşgär görkezilen filmlerden haýsysynyň öňe saýlanjakdygyny kesgitlemek kynrak bolup, Jonatan Gleýzeriň kinosynyň ady öňräkde ýaly.
21 ýyldan soň anime
Iň gowy animasiýa ugry boýunça-da baýrak ençeme ýyldan soň bir ýapon animesine “The Boy and the Heron” multfilmine berilse gerek. Oskaryň iň täze ugry (2001-nji ýylda goşuldy) bolan iň gowy animasiýa baýragyna 2002-nji ýylda meşhur Haýao Miýazakiniň “Spirited Away” animesi mynasyp bolupdy. 20 ýyl gowrak wagtdan soň Miýazaki 2-nji Oskaryny almagyň bosagasynda dur. Onuň iň esasy bäsdeşi “Spider-Man: Across the Spider-Verse” multfilmi bolup, bu gezek “Pixar”-yň eserinden (Elemental) baýraga garaşylanok. Oskar baýraklarynyň gowşurylyş dabarasy 10-njy martda Los Anjelesdäki Dolby teatrynda geçiriler we dabarany Jimmi Kimmel alyp barar. Käbir statistikalary, sanlary-da belläp, makalamyzy jemläliň.
Sanlar, statistikalar...
* “Maestro” filminiň prodýuserlerinden Stiwen Spilberg 13-nji gezek iň gowy film baýragyna dalaşgär görkezilip, bu ugurda öz rekordyny täzeledi.
* 81 ýaşyndaky ussat režissýor Martin Skorseze (Killers of Flower Moon) 10-njy gezek iň gowy film baýragyna dalaşgär görkezildi. Şol bir wagtyň özünde Skoreseze iň gowy režissýor baýragyna dalaşgär görkezilen iň ýaşuly režissýor hökmünde hasaba alyndy. “Dolan Aý ganhorlary” filminiň montažçysy, zenan kino işgäri Telma Skunmeýker 9-njy gezek iň gowy montaž ugry boýunça dalaşgär görkezilip, bu kategoriýada rekordy täzeledi.
* Ussat kompozitor Jon Williams (Indiana Jones and the Dial of Destiny) 54-nji gezek Oskara dalaşgär görkezildi. Ol ýaşap ýörenleriň arasynda iň köp dalaşgärligi bolan şahsyýetdir. Umumylykda ondan öňde Wolt Disneý bar (59 dalaşgärlik). Şeýle-de, 91 ýaşly Jon Williams Oskaryň taryhyndaky iň ýaşuly dalaşgär boldy.
* Artistçilik ugurlary boýunça 20 artistiň 10-sy (Emili Blant, Danielle Brooks, Sterling K. Brown, Kolman Domingo, Amerika Ferrera, Lili Gladstoun, Sandra Hüller, Killian Mörfi, Da'Win Joý Rändolf hem-de Jeffri Raýt) ilkinji gezek Oskar dalaşgärliklerini gazandy.
* 96-njy Oskar baýraklaryna 6 sany jübüt (iki ýanýoldaş) dalaşgär görkezildi: Greta Gerwig bilen Noa Baumbah (Barbie – iň gowy adaptirlenen ssenariý), Sämi Burç bilen Aleks Mekanik (May December – iň gowy asyl ssenariý), Žýustin Trie bilen Artur Harari (Anatomy of a Fall – iň gowy adaptirlenen ssenariý), Margo Robbi bilen Tom Akerli (Barbie – iň gowy film), Emma Tomas bilen Kristofer Nolan (Oppenheimer – iň gowy film), Jared Hess bilen Jeruşa Hess (Ninety-Five Senses – iň gowy gysga göwrümli animasiýa).
Best Picture
American Fiction
Anatomy of a Fall
Barbie
The Holdovers
Killers of the Flower Moon
Maestro
Oppenheimer
Past Lives
Poor Things
The Zone of Interest
Best Director
Justine Triet – Anatomy of a Fall
Martin Scorsese – Killers of the Flower Moon
Christopher Nolan – Oppenheimer
Yorgos Lanthimos – Poor Things
Jonathan Glazer – The Zone of Interest
Best Actor
Bradley Cooper – Maestro
Colman Domingo – Rustin
Paul Giamatti – The Holdovers
Cillian Murphy – Oppenheimer
Jeffrey Wright – American Fiction
Best Actress
Annette Bening – Nyad
Lily Gladstone – Killers of the Flower Moon
Sandra Hüller – Anatomy of a Fall
Carey Mulligan – Maestro
Emma Stone – Poor Things
Best Supporting Actor
Sterling K. Brown – American Fiction
Robert De Niro – Killers of the Flower Moon
Robert Downey Jr. – Oppenheimer
Ryan Gosling – Barbie
Mark Ruffalo – Poor Things
Best Supporting Actress
Emily Blunt – Oppenheimer
Danielle Brooks – The Color Purple
America Ferrera – Barbie
Jodie Foster – Nyad
Da'Vine Joy Randolph – The Holdovers
Best Original Screenplay
Anatomy of a Fall – Justine Triet and Arthur Harari
The Holdovers – David Hemingson
Maestro – Bradley Cooper and Josh Singer
May December – Samy Burch and Alex Mechanik
Past Lives – Celine Song
Best Adapted Screenplay
American Fiction – Cord Jefferson (novel Erasure by Percival Everett)
Barbie – Greta Gerwig and Noah Baumbach; (characters created by Ruth Handler)
